Cmentarz wojenny nr 237 w Pilźnie

Cmentarz wojenny nr 237 w Pilźnie jest zabytkowym cmentarz z I wojny światowej. Zaprojektowany przez Gustava Rossmanna. Znajduje się na cmentarzu parafialnym. Przy bocznej alei usytuowany jest niewysoki kopiec ziemny o kwadratowej podstawie, zajmujące powierzchnię 9 m2. Jest to mogiła zbiorowa. Na szczycie znajduje betonowa płyta z inskrypcją:

16 ÖST – UNG. U RUSS. KRIEGER.

tłum:

16 AUS.-WĘG. I ROS. ŻOŁNIERZY

Ciekawostką tego grobu jest fakt, że bodaj po raz pierwszy i jedyny, we wspólnym grobie pochowano żołnierzy wrogich armii. W zachowanych materiałach archiwalnych znajduje się informacja, że w mogile pochowano 60 niezidentyfikowanych żołnierzy. Również rozmiary i urządzenie mogiły sugerują większą ilość pochowanych niż jest to napisane na tablicy.
Pierwotnie kopiec, zaprojektowany przez Gustawa Rossmanna, otoczony był betonowym obramowaniem. Obecnie otacza go krawężnik z płytek.

*****

Nieopodal znajdują się dwa groby Polaków: legionisty Stanisława Króla-Kaszubskiego i żołnierza armii austro-węgierskiej zgsf. Ludwika Kapłańskiego, IR 57

To grób ziemny z betonowym obramowaniem. Na szczycie ustawiony jest kamienny bogato rzeźbiony cokół zwieńczony krzyżem z szarfą. Stylizowanym na pokryte sękami drewno. Na licu cokołu umieszczona jest tablica epitafijna:

LUDWIK KAPŁAŃSKI
POLEGŁ W BITWIE POD BIECZEM 4 MAJA 1915 R. W 31 ROKU ŻYCIA
I CHOCIAŻ ŁZAMI PŁACZĘ KRWAWEMI
BĄDŹ WOLA TWOJA W NIEBIE I NA ZIEMI.

Grób został urządzony przez rodzinę zmarłego i nadal pozostaje pod jej opieką. Oba groby znajdują się przy głównej alejce cmentarnej po prawej stronie idąc od nowego cmentarza ( około 100 m po przejściu mostku)

Powyżej grobu Ludwika Kapłańskiego znajduje się Krzyż Katyński z tabliczką imienną osób (11) pomordowanych przez NKWD w 1940 r. Zobacz w galerii zdjęć.

*****

Stanisław Kaszubski urodził się w Warszawie, w związku ze swą patriotyczną działalnością w roku 1906 został aresztowany przez władze carskie i skazany na zesłanie. Wyrok zamieniono na wydalenie z granic cesarstwa bez prawa powrotu. Przeniósł się do Krakowa, gdzie wkrótce został członkiem Związku Strzeleckiego. Od sierpnia 1914 roku był dowódcą pułku w Legionach Polskich pod nazwiskiem Stanisław Król. Niestety po bitwie pod Łowczówkiem w dniu 25 grudnia, dostał się do niewoli rosyjskiej. Więziony w Tarnowie i Pilźnie został rozpoznany. Jako poddany rosyjski został skazany za zdradę, na śmierć przez powieszenie.
Znajdującemu się pod szubienicą odczytano dekret cara darowujący mu życie pod warunkiem wstąpienia do armii rosyjskiej. Stanisław Król-Kaszubski stanowczo odmówił i został stracony w Pilźnie.

Wyrok wykonano 7 lutego 1915 roku. Rosjanie zatarli ślady pochówku, ale ciało ppor. Kaszubskiego zostało odnalezione i staraniem Naczelnego Komitetu Narodowego, zwłoki zostały ekshumowane a 2 listopada 1915 roku uroczyście pochowane na cmentarzu parafialnym, gdzie spoczywają do dziś. W 1923 roku na mogile ustawiono płytę z wysokim obeliskiem na cokole.
Na licu umieszczono napis:

STANISŁAW KRÓL - KASZUBSKI
OFICER LEGIONÓW POLSKICH
Całość otacza ozdobne ogrodzenie w postaci kolumienek połączonych łańcuchem