Warto zobaczyć:
-> Cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogarodzicy
-> Cmentarz wojenny nr 70 w Rychwałdzie - Owczary
-> Cmentarz Wiejski - stary - Owczary
-> Cmentarz Wiejski - nowy - Owczary
-> Historia szkoły
-> Kapliczki i krzyże w Owczarach
Osada założona została w XIV wieku na prawie niemieckim. W 1417 roku w górnej części powstała osada wołowska, a z czasem całą wieś przeniesiono na prawo wołoskie. Jej pierwotna nazwa pochodziła z języka niemieckiego, używana była do 1949 roku, a brzmiała Rychwałd ( tzn. Bogaty Las). Obecna jej nazwa - Owczary związana jest z hodowlą, handlem i ubojem owiec, z której to Łemkowie słyną od wieków.
Wieś w dolinie nad potokiem Siary, położona na wysokości 350 m - 440 m n.p.m. Otoczona od północy Oboczem (627 m) i Huszczą (580 m), od północnego wschodu g. Brusy (594 m), od południowego wschodu Ostrym Działem (676 m), od południa pasmem Magury Małastowskiej 813 m) i Wierchu (707 m) oraz od południowego zachodu Sołtysią Górą (598 m).
W 1404 roku wieś należała wraz z okolicznymi miejscowościami i miastem Gorlice do wywodzącego się z krakowskiego mieszczaństwa rodu Karwacjanów-Gorlickich. Dobra w ówczesnej Ziemi Bieckiej zostały przez nich nabyte bądź otrzymali je w formie darowizny od króla. W 1417 roku powstała górna część wsi lokowana na prawie wołoskim. Chłopi oddawali 5 owiec od setki, l kozła od stada na Wielkanoc, Panu oddawano też część upolowanej zwierzyny, zwykle było to 1/3 saren, niedźwiedzi, dzików itp. Ponadto odrabiali kniaziowi l dzień przy sianokosach i l dzień przy żniwach.
W r. 1581 odnotowano, iż wieś należała do Przecława Pieniążka i składała się z łanu sołtysiego, 5 dworzyszcz wołoskich i 2 komorników bez bydła. W 1889 odnotowywano we wsi 142 domy i 6 na obszarze dworskim, należącym wówczas do Edwarda Miłkowskiego. Owczary liczyły wówczas 914 mieszkańców, wśród których było 93 rzymskich katolików, 800 grekokatolików i 21 izraelitów.
W 1608 roku sołtystwo było prawdopodobnie w rękach drobnej szlachty, bowiem połowę trzymał niejaki Andrzej Zbożny, drugą zaś połowę Mikołaj Zbożny. W XVI w. Bornica Richwałd. W połowie XVII wieku właścicielem był kalwin, szlachcic Stanisław Rylski, w XVIII w. (w 1785 r.) Aleksander Łętowski. Miejscowa cerkiew parafialna należała do Diecezji Przemyskiej, Dekanatu Bieckiego obejmując także wieś Siary. Uposażenie proboszcza wynosiło 30 morgów roli wraz z łąkami i 113 złotych dodatku do kongury. Parafia rzymsko-katolicka znajdowała się w pobliskiej Sękowej. Majątek składał się z 11 morgów roli i 647 morgów lasu. Pozostali mieszkańcy posiadali morgów: 604 roli, 252 łąk, 1693 pastwisk i 425 lasu. Razem wieś składała się z 3632 morgów, będąc jedną z największych na tym terenie.
W 1885 roku we wsi była etatowa szkoła, rozwinięty przemysł płócienniczy, eksploatowano naftę.
Ciekawostką był przywilej na jesienny ubój i sprzedaż baranów w Gorlicach posiadany przez mieszkańców wsi. Tradycja wiąże go z czasami Kazimierza Wielkiego lub Stefana Batorego. Miał być rzekomo nadany za wyratowanie od śmierci głodowej w tutejszych lasach wojska królewskiego. Wśród wystawców tego dokumentu wymienia się także Jana Kazimierza, Marię Teresę, Józefa II i władze austriackie. W tym ostatnim przypadku przywilej zwalniajacy od opłat handlowych miał być wystawiony w nagrodę za dostawy baraniny dla armii rosyjskiej ciągnącej tędy na Węgry w celu stłumienia powstania przeciw Habsburgom. Barany bite w październiku i listopadzie przewożone i sprzedawane były w Gorlicach do czasów II wojny światowej.
W 1923 roku w Gorlicach miał miejsce proces, który wygrali rychwałdzianie i nadal mogli cieszyć się zwolnieniami podatkowymi. Pomocnym okazał się dokument użyty w obronie tego przywileju, którego odpis wykonano w 1815 roku. Miał znajdować się w prywatnym posiadaniu, zaczynał się zaś następującymi słowami:
Obligacja między sławetnym cechem misiańskim miasta Gorlic i rzeźnikami tamże, czyli gospodarzami wsi Rychwałdu z państwa Gorlic z drugiej strony. Rzeźnicy wsi mieli od niepamiętnych czasów przywilej wolnego sprzedawania mięsa baraniego w Gorlicach od św. Michała do św. Katarzyny...
Przywilej był podstawą bytu mieszkańców wioski.
Zamieszkujący wieś ruscy górale należeli do grupy etnograficznej Łemków.
W ramach akcji „Wisła" w dniach 11 - 15 VI 1947 roku wysiedlono 55 osób. (Pierwsza migracja miała miejsce w początkowej fazie wojny. Otóż do czerwca 1941 roku kilka tyś. Łemkow, głównie biedoty m.in z Rychwałdu wyjechało na wschód. Było to wynikiem umowy sowiecko - niemieckiej. Po rozpoczęciu wojny między tymi krajami część Łemków powróciła.)
W 1975 roku wieś liczyła 325 mieszkańców, w 1990 - 274 mieszkańców. Wierni: rzym.-kat. - kościół filialny parafii Sękowa.
Na terenie Owczar znajduje się cmentarz wojskowy, na którym spoczywają żołnierze austriaccy i rosyjscy, przypomina o walkach, które toczyły się tu w czasie I wojny światowej. Naprzeciw cmentarza parafialnego pochowani są również Czesi, rozstrzelani za zdradę i próbę przejścia do Rosjan, oraz Żydzi.
Najcenniejszym zabytkiem zasługującym na uwagę jest drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Opieki Bogurodzicy, wybudowana w 1653 roku. Zaliczana jest do najstarszych na terenie Beskidu Niskiego obiektów typu zachodniołemkowskiego. Dziś jest to kościół filialny parafii Sękowa. Wartość tej cerkwi współtworzą jej indywidualne walory artystyczne, zespolenie z przyrodą i krajobrazem, historia i symboliczne znaczenie dla tożsamości miejsca.
Zobacz także historię Owczar TU - kliknij
