Cerkiew greckokatolicka p.w. śś Kosmy i Damiana

 We wsi stoi, utrzymana w stylu naśladującym klasycystyczne kościoły rzymskokatolickie cerkiew p.w.śś Kosmy i Damiana. Obecnie jest to kościół rzym.-kat. p.w. Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej. Zbudowana została z cegły i kamienia w 1805 roku. Kolator Stanisław hr. Siemieński nową cerkiew fundował w miejsce maleńkiej, drewnianej, była ona podobna do czasowni znajdującej się w Banicy.

Pierwotnie cerkiew miała wewnętrzne wyposażenie wzorowane na kościołach łacińskich z 3 ołtarzami. Zmiany zostały wprowadzone w 1864 roku z inicjatywy miejscowego parocha, Józefa Mencińskiego. Z jego inicjatywy zamontowano na cerkwi 3 banie, wewnątrz umieszczono ikonostas i odsunięto wielki ołtarz od ściany oraz pomalowano całą cerkiew. Jej dwudzielny rzut składa się z prostokątnej wydłużonej nawy oraz niewielkiego, zamkniętego półkoliście prezbiterium. Nie ma babińca czyli trzeciego tradycyjnego członu występującego np. przy cerkwiach budowanych na tym terenie w stylu tzw. zachodniołemkowskim. Nad babińcem drewniana czworoboczna wieża z kruchtą w przyziemiu o konstrukcji słupowo-ramowej. Zwieńczona cebulastym barokowym hełmem z wywiniętym półkoliście gzymsem, który miał służyć osłonięciu tarczy zegara (którego nigdy nie zamontowano). Wyżej wieżyczka z pozorną latarnią. Dachy nad nawą i prezbiterium dwuspadowe, o zróżnicowanych kalenicach, z tyłu nad sanktuarium dach przechodzący w półstożkowy. Całość kryta blachą. Dach został odnowiony w 1996 roku. Funduszy dostarczyli miejscowi parafianie. Na dachu niewielkie wieżyczki na sygnaturki zwieńczone kopułkami z pozornymi latarniami będące jedyną pozostałością kościelnych kopuł. Całość zwieńczają łacińskie krzyże nad sierpem księżyca.

Do cerkwi prowadzą dwa wejścia. Okna po 3 w nawie i po l bocznym w sanktuarium oraz 2 z tyłu. Wewnątrz na ścianach i suficie polichromia wykonana w połowie XIX wieku. Na suficie otoczone roślinno-geometrycznym motywem Zmartwychwstanie. W narożach umieszczeni zostali dodatkowo ewangeliści z symbolami: św. Marek z lwem, św. Łukasz z bykiem, Św. Jan z orłem i św. Mateusz z człowiekiem. Na ścianach polichromia figuralna przedstawiająca św. Olgę, św. Włodzimierza, św. Anastazję, św. Jerzego, św. Teodora, św. Izydora, św. Natalię. W ołtarzu głównym obraz „Ukrzyżowanie". W ołtarzach bocznych z jednej strony św. Mikołaj, z drugiej Matka Boża Niepokalanie Poczęta stojąca na kuli. Naokoło głowy ma wieniec z gwiazd, stopami depcze węża. Oba ołtarze przyozdobione m.in. ornamentem z liści winogron, w zwieńczeniu barokowymi głowami uskrzydlonych putto.Ikononstas został zniszczony po wysiedleniu, pozostały ikony Chrustusa Pantokratora (Wszechwładcy), Matki Bożej z Dzieciątkiem. Ponadto św. św. Kosma Damian. Znajduje się też obraz Matki Bożej Częstochowskiej.
Na tyłach cerkwi 4 krzyże nagrobne księży greckokatolickich. Dwie przepiękne rzeźby: Matki Bożej i jedyna w okolicy rzeźba św. Józefa z Dzieciątkiem. Dzwon odlany w 1925 r. Uposażył ją w 1757 r. Franciszek Ferdynand Lubomirski, miecznik koronny. Parafię Małastów rzym.- kat. eryg. bp Stepa w 1951 r. Odpust 15.VIII.

Świątynia otoczona jest solidnym, prawie dwumetrowej wysokości murem, w którym znajdują się dwie bramki. Mur kryty dwuspadowym blaszanym daszkiem.

W skład zespołu parafialnego wchodzi wybudowana ze składek wiernych przy pomocy Urzędu Gminy i Nadleśnictwa nowa plebania. Tutejsza parafia obejmuje Małastów, Pętną Ropice Górną, Bodaki, Pstrążne i Dragaszów. Obecnie obsługuje je ksiądz proboszcz Adam Prącik. Odprawia msze poza Małastowem jeszcze w Pętnej, Ropicy Górnej i Bodakach.

Galeria zdjęć Cerkiew greckokatolicka p.w. śś Kosmy i Damiana

Wróć do spisu obiektów