Cmentarz wojenny nr 290 w Charzewicach

Cmentarz wojenny nr 290 w Charzewicach jest cmentarzem z I wojny światowej znajdujący się w powiecie tarnowskim, w gminie Zakliczyn, Młp - Okręg VIII Brzesko.
Cmentarz tworzą trzy kwatery zlokalizowane naprzeciwko siebie (dwie powyżej drogi, jedna pod drogą)
Pochowano tutaj żołnierzy, którzy zginęli w bitwie stoczonej 19 listopada 1914. Był to okres porażek armii austro-węgierskiej, która została z tych terenów wyparta przez wojska rosyjskie. W Charzewicach żołnierze armii austro-węgierskiej zostali zaskoczeni przez wojska rosyjskie. Doszło do walki na bagnety, po której bezleśne wzgórza nad Dunajcem pokryły się setkami zwłok zabitych żołnierzy. Pochowani zostali przez miejscową ludność w prowizorycznych zbiorowych mogiłach. Jak podają świadkowie tych zdarzeń: "zwozili trupy na wozach do zbiorowych mogił niczym snopy zboża". W 1915, gdy Austriacy po zwycięskiej dla nich bitwie pod Limanową odzyskali te tereny, ciała żołnierzy ekshumowano i przeniesiono na wybudowane przez Austriaków cmentarze wojenne.

Spoczywa na nim 109 żołnierzy austro-węgierskich z 80 pułku piechoty i 30 Batalionu Strzelców Polowych oraz 52 Rosjan. Zbudowany na gruntach podarowanych przez niejakiego Meissnera, zięcia malarza Jacka Malczewskiego. Są wśród nich także Polacy, którzy zmuszeni zostali przez zaborców do walki przeciwko sobie, po dwóch stronach frontu. 12 żołnierzy znanych jest z nazwiska i przynależności do jednostki wojskowej. Cmentarz zaprojektowany przez Roberta Motkę.

Cmentarz ten uznawany jest za najładniejszy w okręgu brzeskim . Głównym elementem dekoracyjnym cmentarza jest znajdujący się w jego górnej części kwatery nad drogą kamienny obelisk mający kształt pergoli o kwadratowym przekroju, ze środka której wznosi się do góry kamienny pylon o wysokości kilkunastu metrów. Na ścianach jego najwyższej części znajdują się cztery kamienne krzyże. Pergola podparta jest murowanymi z kamienia łupanego słupkami, pomiędzy którymi zamontowano duże żeliwne krzyże dwóch rodzajów (jednoramienne łacińskie i dwuramienne (lotaryńskie). Na górnych elewacjach pomnika umieszczone są cztery kamienne krzyże greckie. W dolnej części pomnika wmurowane są tablice memoratywne z datą 1914 z wyrytym małym krzyżem maltańskim i napisami w j. niemieckim:

– „ERDE, ICH WAR DIR GUT -/ ERDE DU TRANKST MEIN BLUT/ ERDE, ICH STARB FÜR DICH-/ ERDE NUN SCHIRMST DU MICH”. – „ DER TRÄNEN MÜSST IHR WEHREN./ KEIN LEBEN HAT BESTAND./ WOHL DEM, DER STARB IN EHREN/ FÜR KAISER UND VATERLAND.”

Napisy te można przetłumaczyć tak:

Ziemio, byłem Ci wierny
Ziemio, piłaś moją krew
Ziemio, umarłem dla Ciebie
Ziemio, teraz okrywasz mnie.
Powstrzymajcie się od łez
Żadne życie nie jest wieczne
prócz życia tego, kto poległ z honorem
za Cesarza i Ojczyznę.

Ogrodzenie cmentarza tworzą betonowe, stylizowane słupki, pomiędzy którymi rozpięto łańcuch. Położona nad drogą część cmentarza posiada trzy furtki. Za pierwszą, drewnianą znajdują się mogiły posiadające betonowe nagrobki zwieńczone niskimi żeliwnymi krzyżami. Za drugą, żeliwną bramką znajduje się pusty plac, za trzecią, również żeliwną główny pomnik. Za nim znajdują się dwie mogiły oficerów obramowane betonowymi pachołkami. W części cmentarza położonej poniżej drogi centralnym elementem dekoracyjnym jest duży betonowy krzyż. Mogiły w tej części cmentarza posiadają betonowe stele zwieńczone betonowymi krzyżami.
Mogiły nie posiadają tabliczek imiennych. W lesie obok cmentarza można jeszcze rozpoznać pozostałości okopów.