Cmentarz wojenny nr 4 w Grabiu

Cmentarz wojenny nr 4 jest zabytkowym cmentarzem z okresu I wojny światowej, zaprojektowany przez Dušana Jurkoviča i Adolfa Kašpara, w formie czterolistnej koniczyny, znajdujący się w miejscowości Grab w gminie Krempna.

Cmentarz znajduje się na szczycie wzniesienia, tuż obok granicy ze Słowacją. Zajmuje powierzchnie 16 arów.
Naprzeciw wejścia głównego zbudowanego z ciosanego kamienia znajduje się rekonstrukcja pierwotnego pomnika w kształcie wieży kościoła łemkowskiego. Obecny pomnik jest mniejszy i uproszczony, został postawiony w czasie rekonstrukcji w 1995 roku.
W kamiennej podstawie gontyny umieszczona jest tablica z inskrypcją w j. niemieckim:

WOLLT IHR DIE OPFER WÄGEN DIESES KRIEGES
ZU RUHM UND EHRE IN DIE ANDRE SCHALE
DIE NEUGEBURT DER VÖLKERSEELE –
UND DAS VERLORENE FEDERT LEICHT EMPOR!

tłumaczenie

Jeśli ważyć chcecie ofiary tej wojny:
( Do sławy i honoru na drugiej szali,
Dołóżcie jeszcze odrodzoną duszę narodu-
A szala z tym, co utracone, z łatwością się uniesie!)

Na bocznej ścianie podstawy pomnika umieszczone są tablice w języku niemieckim i polskim upamiętniające remont tego cmentarza:

"Ten cmentarz żołnierski nr 4 odnowiony został w latach 1992-1995 przy współpracy polsko-austriackiej, w szczególności z udziałem gminy Krempna i żołnierzy 54 Pułku Obrony Kraju ze Styrii".

Ogrodzenie cmentarza to wał ziemny obłożony kamieniem, wejście przez kamienną sklepioną bramę. Kiedyś zarówno mur ogrodzeniowy jak i brama przykryte były gontowym dachem, jednak nie zachował się on do chwili obecnej. Na cmentarzu znajduje się 53 groby indywidualne i 31 zbiorowych. Na mogiłach ustawione są drewniane krzyże modrzewiowe, zwieńczone oblachowanym daszkiem. Na krzyżach emaliowane tabliczki z nazwiskiem lub narodowością pochowanego.
Na 4 większych krzyżach narożnych umieszczone tablice z inskrypcjami:

1. Pełna wdzięczności i dumy uwolniona ojczyzna pamięta o swoich wiernych bohaterskich synach.
2. Wierni przysiędze, wierni miłości do ojczyzny, pobudzeni gniewem staliśmy się bojownikami i zwycięzcami
3. Bóg zlitował się nad nadmiarem naszych ofiar i pozwolił wzejść nad naszymi grobami słońcu zwycięstwa.
4. Zatrzymajcie się! Może wśród nas jest ktoś, którego kochaliście!

Na cmentarzu pochowanych jest 141 żołnierzy poległych w listopadzie i grudniu 1914 roku oraz w pierwszych miesiącach 1915 roku. Wśród tej liczby jest 104 Austriaków z 18 Pułku Piechoty, 27 Pułku Piechoty, 36 Pułk Piechoty, 43 Pułk Piechoty, 5 Pułk Piechoty k.k. Landwehry, 11 Pułk Piechoty k.k. Landwehry oraz 37 Rosjan, z których jednego przynależność pułkowa jest znana: 191 (191-й пехотный Ларго-Кагульский полк) pułku piechoty.

Poniżej cmentarza na granicy Ożennej z Grabiem, przy skrzyżowaniu dróg (Ożenna - Krempna) znajduje się oryginalny betonowy słup, który informuje o pobliskich cmentarzach tj. o cmentarzu nr 43 - Radocyna, 44 - Długie, 45 - Lipna i 53 w Czarnem

Cmentarz jest w dobrym stanie i zadbany. Zdjęcia wykonałem 5 kwietnia 2009 r. i 6 października 2013 r.