Cmentarz wojenny nr 357 w Kamionce Małej - Orłówka
Cmentarz wojenny nr 357 w Kamionce Małej jest cmentarzem wojennym z okresu I wojny światowej. Cmentarz znajduje się na skraju lasu Beskidu Wyspowego, na wzniesieniu Jastrząbka (550 m. n.p.m.) w górnej części Kamionki Małej, powyżej osiedla o nazwie Orłówka. Do cmentarza prowadzi asfaltowana, wąska i stroma droga odgałęziająca się od drogi Rozdziele – Laskowa, tuż poniżej drewnianego, zabytkowego kościoła w Rozdzielu. Administracyjnie cmentarz znajduje się na terenie gminy Laskowa w powiecie limanowskim, województwie małopolskim. W 1916 roku władze austriackie przystąpiły do budowy wojskowych cmentarzy wg projektu kapitana Gustava Ludwiga. Przywieziono rosyjskich i włoskich jeńców wojennych, których zatrudniono do budowy cmentarza i pochówku poległych żołnierzy. Przyłożono wielką wagę zarówno do założenia architektonicznego i jego realizacji, jak i do wykonania poszczególnych detali. Mimo że cmentarz budowany był w trakcie wojny, wykonano go bardzo trwale i solidnie. Cmentarz ma powierzchnię około 1200 m² i znajduje się na lekko tylko pochylonym stoku. Zbudowano go na planie prostokąta. Ogrodzony jest drewnianym płotem na betonowej podmurówce i betonowych słupkach. Bramę wejściową tworzą dwa solidne betonowe słupy nakryte betonowymi cokołami i drewniana furtka. W słupy te wmurowane były po trzy łuski artyleryjskie od pocisków dużego kalibru. Z czasem uległy jednak przerdzewieniu i przy remoncie ogrodzenia usunięto je. Od bramy wejściowej prowadzi żwirowana ścieżka rozgałęziająca się na dwie alejki spacerowe, po bokach zabezpieczone betonowymi krawężnikami. W tylnej części cmentarza znajduje się duża kaplica na murowanym z kamienia tarasie, na który prowadzą kamienne schody. Wykonana z drewna kaplica o wysokości 13 m ma stromy dach zwieńczony krzyżem. Dach kryty jest w górnej części gontami, w dolnej blachą. Kaplica posiada z wszystkich stron niskie podcienia podparte dwunastoma ozdobnymi słupkami drewnianymi. Wewnątrz nad drewnianym ołtarzem zawieszony jest drewniany krzyż z figurą ukrzyżowanego Chrystusa. Na środku cmentarza znajduje się murowany z kamienia pomnik w kształcie kopca zwieńczonego kamiennym krzyżem wykonanym z jednego kamienia. Krzyż ten według podań wykonany został dobrowolnie przez jednego z jeńców. Do podstawy kopca wmurowano betonowe stele z nazwiskami. Na mogiłach żołnierzy znajdują się betonowe cokoliki, do których wmurowano żeliwne krzyże. Są to krzyże trzech rodzajów, zależnie od rodzaju armii, do której należeli żołnierze. Na nagrobkach umieszczone są owalne, emaliowane, zielone tabliczki z informacjami o pochowanych. Pochowano tutaj żołnierzy armii rosyjskiej, austriacko-węgierskiej i pruskiej, którzy zginęli w walkach na okolicznych terenach w dniach 8-13 grudnia 1914 w czasie tzw. operacji łapanowsko-limanowskiej. Oddziały rosyjskiej 3 Armii gen. Dymitriewa przygotowywały się do zdobycia fortyfikacji Krakowa. Rosjanie zajęli okoliczne tereny już 11 listopada 1914. Ówcześni komentatorzy piszą: „Zjawiają się Moskale, którzy jak mrowie zajmują na kwatery wszystkie niemal domy". Austriacy którzy znali dość dobrze zamiary przeciwnika, gdyż mieli dobre rozpoznanie (m.in. lotnicze), postanowili zaatakować ich z boku. Bitwa ta zakończyła się zwycięstwem wojsk austriackich, które zahamowały rosyjską ofensywę w kierunku Krakowa i Śląska. Bardzo podniosło to morale wojska austriacko-węgierskich. Cmentarz budowano jeszcze w czasie trwania wojny. Przystąpiono do tego niezwłocznie po tym, jak w wyniku zwycięskiej dla Austriaków bitwy pod Gorlicami wyparto wojska rosyjskie dalej na wschód. Zwraca uwagę zastosowane założenie; na jednym cmentarzu wspólnie chowano zarówno żołnierzy własnych (armii austriacko-węgierskiej), sojuszniczej armii niemieckiej, jak i wrogiej armii rosyjskiej, przy czym zarówno dla żołnierzy własnej, jak i wrogiej armii stosowano tę samą metodę pochówku i równie reprezentacyjne nagrobki.
Na cmentarzu tym pochowano w 52 mogiłach pojedynczych i 60 zbiorowych łącznie 260 żołnierzy, w tej liczbie:
Większość żołnierzy pochowano bezimiennie. Żołnierze ci polegli w dniach 8-13 grudzień 1914 r. w czasie ciężkich walk toczonych o najwyższe wzniesienie w okolicy – Kobyłę (605 m. n.p.m.). W 1992 roku dzięki wysiłkowi miejscowych władz oraz pomocy Austriackiego Czarnego Krzyża i wojewody nowosądeckiego, cmentarz na Jastrząbce został odrestaurowany. W niedzielę 12 lipca 1992 roku odbyła się uroczystość poświęcenia odnowionego cmentarza i kaplicy, której dokonał śp. biskup dr. Piotr Bednarczyk. Cmentarz na Jastrząbce znajduje się na trasie rowerowej i pieszej wytyczonej na terenie gminy. Jest bardzo chętnie odwiedzany przez wycieczki szkolne i turystów a to za sprawą uroczego usytuowania na skraju lasu brzozowo – jodłowego, który stwarza niesamowity, piękny i tajemniczy klimat tego zakątka.
Wróć do spisu obiektów |
