Cmentarz wojenny nr 8 w Nowym Żmigrodzie

Cmentarz wojenny nr 8 w Nowym Żmigrodzie zaprojektowany przez Dusana Jurkovica. W chwili tworzenia stanowił samodzielny obiekt usytuowany w sąsiedztwie miejscowego cmentarza parafialnego, obecnie stanowi jego integralną część. Jest to jeden z piękniejszych cmentarzy, znajdujących się na terenie województwa podkarpackiego.

Centralną część cmentarza stanowi wysoki monumentalny pomnik. Na kilku, zwężających się ku górze stopniach ustawiony jest wysoki cokół, na którym wzniesiono zasadniczą część szczytową pomnika. Tworzą ją wyniosłe filary, jeden najwyższy zwieńczony krzyżem, wokół którego stoją cztery, nieco niższe. Wszystkie zakończone są pięknie zdobionymi kapitelami. Całość stwarza wrażenie monolitu. Pomnik wykonany jest w całości z jasnego piaskowca, w czołowej ścianie cokołu umieszczona jest tablica:

FRAGT NIGHT, WER FREUND ODER FEIND GEWESEN
HIER RUHN DEM EID GETREUE HELDEN AUS;
AUS TAUSENDEN IM WILD ERGRIMMTEN STRAUSS
VOM WURGER TOD ZU OPFEREN AUSERLESEN,
VOM WÜRGER TOD, DER GRAB AN GRABER REIHTE,
BIS SICH VERSÖHNUNG AUS DEM HASS BEFREITE.

NIE PYTAJCIE, KTO BYŁ PRZYJACIELEM, A KTO WROGIEM.
TYSIĄCE BOHATERÓW WIERNYCH PRZYSIĘDZE PADŁO W ZAWZIĘTEJ WALCE,
OFIARY SPOCZĘŁY W RZĘDACH GROBÓW
– ANIOŁ ŚMIERCI PRZYGARNĄŁ ICH W NIEBIE
WOLNYCH OD NIENAWIŚCI

Na cmentarzu znajduje się 157 mogił indywidualnych i 27 masowych. Ogólnie pochowano tutaj 216 żołnierzy: 149 rosyjskich, 58 austro-węgierskich, 2 niemieckich oraz 2 o nieustalonej narodowości, spośród ogólnej liczby ustalono nazwiska 110 żołnierzy .
Na poszczególnych mogiłach ustawione niewielkie cokoliki zwieńczone żeliwnymi, ozdobnymi krzyżami z rozetą wokół przecięcia ramion. W centrum tabliczki z nazwiskami pochowanych w danym grobie żołnierzy lub narodowością w przypadku niezidentyfikowanych. Jedynym inaczej urządzonym grobem jest mogiła, w której pochowano oficera – kapitana Franza Dobnika. Przed krzyżem nagrobnym ułożona jest płyta z piaskowca z inskrypcją - Hauptmann/ Franz Dobnik /K.K.L.I.R.27/gefalen AM/15.12.1914. Nagrobek znajduje się w pierwszym rzędzie za pomnikiem.(Jeden z przekazów mówi, że pochowany na cmentarzu kapitan Dobnik został zastrzelony przez własnego żołnierza, gdy przebrany w prześcieradło udawał ducha, chcąc sprawdzić czujność warty.)

W latach 2001 – 2005 na cmentarzu przeprowadzano kompleksowy remont, sfinansowany z budżetu Wojewody, Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie oraz Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi VDK w Kassel. Wyremontowano wszystkie nagrobki, centralny pomnik, wykonano nowe ogrodzenie na wzór pierwotnego, ostatnim elementem było odtworzenie niezachowanych emaliowanych tabliczek nagrobnych.

Cmentarz wpisany jest do rejestru zabytków.
Na cmentarzu pochowany jest żołnierz z wojny polsko - bolszewickiej, rekrut Jan Drozdowicz z 16. pp. W.P. poległ 11 lutego 1920 r.
Na cmentarzu, po prawej stronie pomnika, znajduje się nagrobek Rodziny Skołudów, w okresie II wojny światowej pochowano Polkę – ofiarę terroru hitlerowskiego, pierwotnie grób miał formę ziemnej mogiły z żeliwnym krzyżem, obecnie opiekujący się grobem członek rodziny uczynił z tego miejsca rodzinne „mauzoleum”, nie korespondujące w ogólnym wystrojem cmentarza.

Zdjęcia wykonałem 1 października 2014 r.

*

Film z 26.10.2018 r. oraz z 25.07.2020 r.

Galeria zdjęć <strong>Cmentarz wojenny nr 8 w Nowym Żmigrodzie </strong>

Wróć do spisu obiektów