Cmentarz wojenny nr 118 w Staszkówce

Cmentarz wojenny nr 118 w Staszkówce jest usytuowany na szczycie wzgórza Patria - Mentlówka (438 m n.p.m.), cmentarz z okresu I wojny światowej o powierzchni 3520 m². Należy do Okręgu IV – Łużna.
Zbudowany jest na planie prostokąta i ogrodzony kamiennymi słupami, połączonymi żelaznymi rurami. Zamknięte jednoskrzydłowymi wrotami, frontowe wejście znajduje się od strony południowej a wejście tylne od północnej.

W 48 grobach zbiorowych i 209 pojedynczych pochowano 439 żołnierzy z armii austro-węgierskiej, 281 z niemieckiej, 43 z rosyjskiej oraz 2 osoby o nieustalonej przynależności armijnej. Nie zidentyfikowano 213.

Groby mają układ rzędowy i symetryczny. Występują tu nagrobki w 6 rodzajach:
– betonowe stele, zwieńczone żeliwnym krzyżem maltańskim z wieńcem dębowym, literą W i datą „1914”,
– kamienne stele z żeliwną tablicą inskrypcyjną, zwieńczone krzyżem równoramiennym,
– stele kamienne zwieńczone żeliwnym krzyżem równoramiennym z datą „1915” oraz wieńcem dębowym,
– stela z owalną tablicą inskrypcyjną, zwieńczona krzyżem maltańskim,
– duże stele oficerskie z tablicą inskrypcyjną, zwieńczone krzyżem maltańskim,
– niskie krzyże listwowe na betonowym cokole.

Projektantem pól grobowych, ogrodzenia oraz twórcą nagrobków był niemiecki sierżant saperów, Anton Müller, pracujący pierwotnie na terenie IV Łużniańskiego Okręgu Cmentarnego, a począwszy od 1917 r. – VI Tarnowskiego. Projektantem pylonów jest rzeźbiarz i medalier niemiecki – prof. Hermann Kurt Hosaeus (1875-1958).

Najbardziej reprezentatywną częścią cmentarza jest pomnik centralny złożony z czterech kamiennych, piętnastometrowych pylonów. Widoczne jedynie z dołu lub z lotu ptaka przejścia między nimi mają kształt krzyża greckiego. Do pylonów prowadzi główna alejka cmentarna. Nad dwoma pylonami górują stylizowane miecze. Pierwotnie projekt zakładał istnienie czterech mieczy.
Nieobecność tych elementów architektury, podobnie jak brak kamiennego gzymsu okapowego, tablic inskrypcyjnych oraz dwudzielnej nadbudowy wynika z przerwania wszystkich prac budowlanych w przededniu rozpadu monarchii habsburskiej, w październiku 1918 r.

Istnieją przynajmniej dwa rozwiązania architektoniczne, do których Hermann Kurt Hosaeus nawiązał przy budowie Cmentarza nr 118. Jednym z nich jest zaprojektowany przez Brunona Schmitza Völkerschlachtdenkmal, wzniesiony w 1913 r. na przedpolach Lipska, dla upamiętnienia setnej rocznicy Bitwy Narodów. Innym rozwiązaniem, które również było dziełem Schmitza, a mogło zainspirować Hoseausa jest Kyffhäuserdenkmal, wzniesiony w latach 1890-1896 u podnóża gór Harzu, wyrażający cześć i uwielbienie, jakie naród niemiecki żywił dla pierwszego cesarza zjednoczonej Rzeszy, Wilhelma I. W odróżnieniu od tych dwóch rozwiązań, cmentarz w Staszkówce nie jest wyłącznie pomnikiem wojennym. Łączy w spójną całość monument z otaczającym go cmentarzem. Takie rozwiązanie określane jest w literaturze fachowej mianem Kriegerdenkmal (niekiedy Kriegerfriedhof).

Zdjęcia wykonałem 1 - 32 - 4 września 2012 r. a zdjęcia 33 - 56 - 27 marca 2015 r.