Pstrążne

Dawniej wieś, obecnie przysiółek Bodaków, położona jest w małej, ciasnej dolince nad potokiem, który według starych dokumentów miał mieć nazwę Strusznik. Pstrążne położone jest wysokości 380 m - 480 m n.p.m. Wioskę (ob. przysiółek) otaczają od północy stoki Wierszka (582 m), od wschodu Męcińska Góra (679 m) i Wierszok (522 m), od zachodu góra Piwane (551 m) oraz jej stoki opadające w stronę Dragaszowa zwane Kobylica.

Pstrążne zostało założone w 1342 roku. Nazwa wsi pochodzi od terminu Strożna czyli Stróżna, oznaczającego ,,Straże". Krystyna Pieradzka podaje, iż Pstrążne występujące początkowo jako Strusznik, jest przekręceniem nazwy wsi Pstrążne. Dalej, że jeszcze w XVII wieku nazywa się Stróżna, którą trzyma sędzia ziemski krakowski - Wielopolski. K.Paradzka w swej pracy „Na szlakach łemkowszczyzny" (str. 95) powołuje się na dokument, w którym Kazimierz Wielki pozwala przenieść Sądowi Pieniążkowi m. in. wieś Strusznik (tj. Pstrążne) z pierwotnego prawa polskiego na prawo średzkie i że dopiero później nastąpiła zmiana organizacji i prawa wsi na wołoskie.

Podobnie nazwę wsi wywodzi T. A. Olszański podając, że (jak wynika z dawnych dokumentów) jest ona zniekształceniem nazwy Stróżna czyli Stróżna. Do dziś oznacza ona, choć w zniekształconej postaci, strażnicę. Podobnie jak Stróże i Starżawy. Autor ten wskazuje jednocześnie na potrzebę głębszej analizy nazwy i odróżnienie prostych etymologii ludowych od rzeczywistego jej rodowodu. Skąd więc strażnica w tak odległych górach? Na to pytanie stara się dać odpowiedź Józef Barut przy omawianiu dróg handlowych z Biecza do Bardiowa. Jedna z nich biegła ze wspomnianego Biecza przez Korczynę, Kobylankę, Dominikowice, Sękową dalej przez Magurę Małastowską (znana jest do dziś tzw. węgierska droga), Gładyszów do Koniecznej i dalej już po węgierskiej stronie do Bardiowa. W związku z tym, że jej funkcjonalność zależała od kapryśnej rzeki Sękówki i stanu jej wód, wytyczono i wybudowano drugą drogę. Prowadziła wypróbowanym w średniowieczu sposobem tj. grzbietami górskimi. Takie poprowadzenie nie wymagało budowy tylu mostów i grobli, a górą teren szybciej obsychał. Tak więc ta druga droga prowadziła z Biecza na Korczynę, Wójtową, Lipinki, Rozdzielę, Wapienne, Przegoninę, Bartne, Banicę, Krzywą, Jasionkę do Koniecznej, gdzie łączyła się z poprzednią. Znane jest też poprowadzenie jej ostatniego odcinka z Krzywej górą przez Popowe Wierchy (stokami) i dalej przez Kamienny Wierch do granicy. Dla ochrony obu tych dróg, dokładnie w połowie odległości zarówno pomiedzy nimi,między nimi, jak też pomiędzy Bieczem, a granicą wybudowano już w XIII wieku w Dominikowicach na górze Zamczysko gród będący punktem obronnym.

Natomiast na siedzibę i mieszkanie dla straży czyli na osadę wybrano miejsce w dzisiejszym Pstrążnem. Nazwano je i zwano Stróżna. Pstrążne z dawną osadą Stróżna utożsamia też prof. Aleksander Gieysztor.

Wg innych, mało prawdopodobnych wersji, np. podawanych przez Janusza Riegera - pierwsza wzmianka miałaby pochodzić z 1665 r. (a może była to zmiana organizacji i prawa wsi wskazując, iż wówczas zwano wieś Pstrążnik, od 1794 r. Pstrążne (łem. Pstrużne). Podaje on, że nazwa wywodzi się od nazwy potoku z pstrągami. Podobną genezę podaje Z. Stieber mówiąc, że jest to wieś nad potokiem z pstrągami - stąd nazwa.

W 1800 roku właścicielem wsi był Wincenty hr. Wielopolski. Należała do parafii gr.-kat. w Męcinie Wielkiej. W tym samym roku było we wsi 34 gospodarstwa i 196 mieszkańców Rusinów w tym 194 gr.-kat. i 2 izraelitów. Wieś rozciągała się wówczas na 218 morgach roli, 63 morgach łąk, 235 morgach pastwisk i 5 morgach lasu, głównie świerkowego. Gleba górska, iłowa.

Przed II wojną światową było tu 38 gospodarstw. W ramach akcji „Wisła" w dniach 11 - 15 VI 1947 r. wysiedlono ze wsi 28 mieszkańców. Obecnie powierzchnia upraw i łąk jest mniejsza niż dawniej, a wieś (przysiółek) liczy 20 numerów.
Na terenie Pstrążnego znajduje się stary łemkowski cmentarz parafialny.- kliknij
Zobacz historię Bodaków - kliknij

Budynek dawnej szkoły - początek lat 80-tych