,,Pusty las” — wieczorne spotkanie autorskie z Moniką Sznajderman
Wieczorem 27 lipca 2019 r. o godz. 20.00 w Wołowcu obok domu Moniki Sznajderman i jej męża Andrzeja Stasiuka oraz Wydawnictwa ,,Czarne”, odbyło się plenerowe spotkanie literackie poprowadzone przez Monikę Sznajderman. Przy pięknej wieczornej pogodzie spotkało się kilka set osób z regionu. Na początku spotkania autorka książki ,,Pusty las” opowiedziała o własnej twórczości oraz skąd czerpie inspiracje na pisanie książek. Pani Monika w Beskidzie Niskim mieszka już ponad 30 lat, przyjechała z Warszawy i jak powiedziała ,,Jestem coś winna temu miejscu, które wybrałam do życia, ludziom, którzy tu kiedyś mieszkali”.
Jej najnowsza książka “Pusty Las” to opowieść autorki o życiu w Wołowcu, z którego kolejno znikali szukający szczęścia za oceanem biedacy, Żydzi, Cyganie i Łemkowie. To także jej hołd dla tego miejsca na ziemi, jego historii, przyrody i jego mieszkańców.
W tej wyjątkowej publikacji autorka przywołuje wydarzenia i ludzi, którzy tu mieszkali, ciężko pracowali, rodzili i umierali… a potem nagle poszli, wyjechali i deportowali ich.
Ludzie tej ziemi dzielili się zawsze swymi ideami, tworzywem, pracami, ze wszystkimi, kto czuł tego potrzebę. Na tej ziemi Polska była wszędzie tam gdzie żyły te wszystkie wspaniałe narody, które mają wiele do zawdzięczenia, ale i Polska jakże wiele im zawdzięcza: Łemkowie - Ojczyznę naszą w spół budowali przez wieki, tworząc jej niepowtarzalny koloryt, choć nie zawsze bywała dla nich kochającą matką, często zaś - nieczułą macochą. Smutnych znaków wymazywać nie będziemy: staną się nauką i mądrością na przyszłość. W książce Monika Sznajderman , dotyka tych tematów, niejednokrotnie zapomnianych, trudnych i niechcianych. Serdecznie dziękuję za podjęcie tej tematyki – literatury faktów z naszych terenów. Fragmenty książki piękną polszczyzną czytała Monika Sznajderman i Dominika Biernat - aktorka.Na ekranie widzieliśmy pokaz filmu muzycznego ,,Tutaj”(zobacz poniżej) a w przerwach czytania odbył się koncert OPLA ,,Obertasy” na gitarę elektryczną i perkusję w wykonaniu Piotra Bukowskiego i Huberta Zemlera - Warszawski perkusista, kompozytor i improwizator.
***
Monika Sznajderman (ur. 1959) – antropolog kultury, wydawca, autorka książek. Studiowała w Katedrze Etnografii Uniwersytetu Warszawskiego. Następnie podjęła studia doktoranckie w Instytucie Sztuki PAN w Warszawie. Zajmowała się między innymi antropologią współczesności, kulturą masową, filmem, formami współczesnej wyobraźni religijnej. Stale współpracuje z kwartalnikiem Konteksty Instytutu Sztuki PAN.
W 1996 roku założyła wraz z mężem Andrzejem Stasiukiem i prowadzi do dziś Wydawnictwo Czarne, jedną z czołowych polskich oficyn, specjalizujące się w literaturze faktu.
Jest autorką pięciu książek. Trzy pierwsze poświęciła tematyce antropologicznej. Były to: Zaraza. Mitologia dżumy, cholery i AIDS (1994); Współczesna Biblia Pauperum. Szkice o video i kulturze popularnej (1998) oraz praca doktorska zatytułowana Błazen. Maski i metafory (2000, 2014) napisana pod kierunkiem prof. Ludwika Stommy.
W 2016 roku ukazała się książka Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna, za którą została w 2017 roku wyróżniona Nagrodą im. Marii i Łukasza Hirszowiczów, Nagrodą Literacką Miasta Radomia oraz Nagrodą im. Jerzego Turowicza. Książka ta była również nominowana do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego, nagrody Śląski Wawrzyn Literacki, Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus oraz znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike. Fałszerzy pieprzu przetłumaczono na język niemiecki, w przygotowaniu przekłady francuski i hiszpański.
Zredagowała kilka antologii esejów i reportaży, m.in. Nostalgia. Eseje golden goose zapatillas o tęsknocie za komunizmem (2002); Znikająca Europa (z Kathariną Raabe, 2006); Jako dowód i wyraz przyjaźni. Reportaże o Pałacu Kultury (z Magdaleną Budzińską, 2015) oraz Przecież ich nie zostawię. O żydowskich opiekunkach w czasie wojny (z Magdaleną Kicińską, 2018).
W 2014 roku została uhonorowana w Lublinie Nagrodą im. Zbigniewa Hołdy. W tym samym roku przyznano jej nagrodę TVP Kultura – Gwarancje Kultury w kategorii Menadżer kultury. Mieszka w Wołowcu w Beskidzie Niskim
XXXVII Łemkowska Watra w Zdyni.
Zapalono ogień pamięci !
WATRA znaczy OGIEŃ a dokładniej ognisko, przy którym zasiadały kiedyś pokolenia Łemków, śpiewając i rozmawiając w swoim ojczystym języku, snując marzenia o swojej przyszłości w poczuciu wspólnoty szukając ukojenia po przykrych losach historii.
19 lipca 2019 r. rozpoczęto po raz XXXVII Łemkowską Watrę w miejscowości Zdynia (łem.Żdynia - Ждиня), gmina Uście Gorlice, pow. Gorlice. Zjechali tu Łemkowie z całego świata, głównie z Polski, Ukrainy i Słowacji. Nie zabrakło też wielu z dalekich stron, przybyli z USA, z Kanady a nawet z Ameryki Płd. Przybyli też miłośnicy kultury i tradycji łemkowskich z wielu miast Polski. O godz. 13.00 w pierwszym dniu (piątek) zapalono Watrę – ogień pamięci, który będzie płonął aż do niedzieli, symbolizuje żywą kulturę Łemków. Uroczyste rozpalenie XXXVII Łemkowskiej Watry dokonał Piotr Kaszczak, starosta imprezy, mieszkaniec Zdyni wraz z Adamem Wiewiórką zastępcą przewodniczącego Zarządu Głównego Zjednoczenia Łemków. Tegoroczna odbywa się pod hasłem „Nastrój się".
Po uroczystym rozpaleniu watry, rozpoczęły się koncerty dorosłych oraz zespołów dziecięcych i młodzieżowych, które trwać będą aż do niedzieli. Na scenie zatrzęsienie gatunków i styli muzycznych! W pierwszym dniu wystąpiły zespoły artystyczne z Polski, Ukrainy i Słowacji (Łemkowyna, Svidnicki Heligonkari, Czeremosz, Czyżyki, Rusnaky i Kyczera ) Po południu wystąpiły zespoły dziecięce i młodzieżowe: Łemczatko z Kałusza, Kyczerka z Legnicy, Ruczaj z Sękowej, Zespół folklorystyczny Domu Kultury w Ruskim Keresturze – Serbia, Łemkiwskyj Perstenyk z Gładyszowa, Torban Folk Band – Lwów oraz Rockoko – folkowo – rockowy kwartet smyczkowy ze Lwowa (Ukraina)
Późnym wieczorem wystąpiły zespoły z tych samych państw: z Polski – N’lem folk i Horpyna z Olsztyna, ze Słowacji – L’H Cavargos – region Saris.
Na zakończenie pierwszego dnia odbył się również pokaz ognia wykonaniu Pauliny Chmura
Pamiętano także o najmłodszych, dla których na legendarnej „Lemko Strit” przygotowany był program „Watroczki” i „Majsterni”, bogatych w pokazy i warsztaty dawnego łemkowskiego rzemiosła oraz rękodzieła. Przeprowadzono tradycyjne konkursy Watry: przecinanie kłody, dojenie krowy itp. Pierwszy dzień watra rozpoczął i zakończył się piękną i ciepłą pogodą. Oby pogoda dopisała przez pozostałe dwa dni.!!
W sobotę 20 lipca o godz. 10.30 w Miejscu Pamięci , nastąpiło oficjalne otwarcie Watry. Gościem specjalnym XXXVII Watry był Przewodniczący i poseł Platformy Obywatelskiej Grzegorz Schetyna. Uczestniczyli przedstawiciele Ukrainy jak również władz wojewódzkich, powiatowych i licznie zgromadzonego duchowieństwa na czele z biskupem prawosławnej diecezji przemysko - gorlickiej JE Paisjuszem oraz Arcybiskupem i Metropolitą (zwierzchnikiem) Ukraińskiej Cerkwi Greckokatolickiej w Polsce Eugeniuszem Popowiczem i bp Włodzimierzem Juszczakiem z kościoła greckokatolickiego. Gośćmi Watry byli również konsulowie Ukrainy i USA.
Po modlitwie złożono wieńce i kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym ofiary akcji "Wisła", w Miejscu Pamięci - przeprowadzonego przez władze komunistyczne w 1947 r. przymusowego wysiedlenia Ukraińców i Łemków z południa Polski. Uderzeniem w dzwon pokoju było przypomnieniem o tej akcji.
Na scenie amfiteatru nastąpiły oficjalne przemówienia a po nich odznaczenia, wyróżnienia dla działaczy Zjednoczenia Łemków. Decyzją Prezydenta Ukrainy Petro Poroszenki, Order ,,Za Zasługi" III stopnia za wieloletnie kultywowanie kultury i oświaty łemkowskiej otrzymał Stefan Kłapak – przewodniczący Zjednoczenia Łemków i Emil Hojsak - działacz gorlicki i b. przewodniczący Zjednoczenia.
Po części oficjalnej zaprezentowały się zespoły artystyczne: OSŁAWIANY z Mokrego, ZORIA – chór z Uścia Gorlickiego, KYCZERA z Legnicy, ŁEMKOWYNA ze Lwowa, BAWNYCIA- Zimna Woda (Ukraina), MARTA IWASZCZYSZYN – solistka z Zimnej Wody, ROSA – Uście Gorlickie, SVDNICANKA – Świdnik (Słowacja) oraz KYCZERKA z Legnicy.
W drugiej części wystapili; Czeremosz ze Lwowa, Dywocwit z Zimnej Wody, Łastiwczata z Przemkowa, Volanka z Volicy (Słowacja), Labirsky Betarez Medzilaborce (Słowacja), Namysto ze Lwowa, Zespół Wokalny z Legnicy oraz FSK Kecera – Jakubany (Słowacja)
Po południu odbył się pokaz strojów ludowych a wieczorem odbył się koncert wieczorny w którym wystapił zespół folkOff z Łodzi, Klub 46 z Wrocławia, Alegro – Slowacja, FlyzZza z Łucka (Ukraina), Paulina Chmura zaprezentowała pokaz ognia a na zakończenie drugiego dnia wystapił zespół folkowo – rockowy z Poznania - Krambabula
Podczas drugiego dnia odbyło się wiele imprez towarzyszących, odbyły się warsztaty – wybijania łemkowskiego wzoru na spódnicy — Natalia Klasztorna, Warsztaty tradycyjnej łemkowskiej pisanki — Anna Farańczuk, Warsztaty tradycyjnego wiązania kobiecych chust i nakryć głowy — Vira Zabora, Warsztaty zabawkarskie — Natalia Swyrydiuk oraz Warsztaty wyszywania łemkowskiego fartucha — Walentyna Nowikowa.
Ostatni trzeci dzień Watry rozpoczął się przy pięknej pogodzie o godzinie 13.00 trzy godzinnym koncertem, na którym wystąpiły następujące zespoły: Semeracka Róza z Gorlic, Roztoka z Rudnej, Łastiwczata z Przemkowa, Namysto ze Lwowa, Łemkiwskyj Perstenyk z Gładyszowa oraz Studenka z Kałusza (Ukraina)…i zaczęło padać. Końcowa część Watry została dokończona, wystąpiły jeszcze dwa zespoły ze Słowacji i na zakończenie zespół z Serbii. Odbył się dziecięcy konkurs recytacji i śpiewu i o godz. 17.30 nadszedł czas zgaszenia palącej się od początku festiwalu symbolicznej watry i rozjechać się każdy w swoją stronę. Za rok większość przyjedzie znowu. Nie zapominajmy też o tym co dla Watry najważniejsze – być ze sobą, poznawać się oraz świętować z ludźmi z całego świata przy akompaniamencie różnorodnej muzyki. Tego na pewno nie zabrakło! Codziennie słyszałem piękny hymn łemkowski, który zamieszczam poniżej.
O godzinie 18.00 nastąpiło uroczyste zgaszenie ognia XXXVII ŁEMKOWSKIEJ WATRY W ZDYNI
***
37 Łemkowska Watra została zrealizowana dzięki dotacji; Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Projekt Województwa Małopolskiego, Uzdrowisko Wapienne i Wysowa. XXVII Łemkowską Spartakiadę sfinansowało Ministerstwo Sportu i Turystyki. Organizatorem było Zjednoczenie Łemków Zarząd Główny w Gorlicach.
W sumie w ciągu trzech dni na scenie zaprezentowało się około 50 wykonawców.
... nieco historii
I i II Watra w Czarnem koło Uścia była warsztatami Zespołu Pieśni i Tańca „Łemkowyna” z siedzibą w Bielance i była zorganizowana w lipcu 1983 - 1984 r. Dla organizowania następnych aż do roku 1991 każdorazowo i corocznie powoływano odrębny Komitet Organizacyjny.
Trzecia odbyła się w Hańczowej w 1985 r. W latach 1986 – 1989 Łemkowska Watra odbywała się w Bartnem. Watra w Zdyni odbywa się od 1990 r. Od roku 1992 jej stałym i jedynym organizatorem jest Zjednoczenie Łemków w Gorlicach.
„W łemkowskiej odmianie nazwy Zdynia (Żdynia znaczy „czekaj ma mnie") jest jakiś symbol. Czekaj przy ognisku, ogrzej się miłością do współziomków, zadumaj nad losem tego narodu. Nie zapominaj, że jesteś Łemkiem, członkiem grupy etnicznej, narodu, który nie ma swojego państwa, ale ma swój język, kulturę, historię. Temu właśnie służy święto Kultury Łemkowskiej - Watra"
„Watry" przybierały rozmaite formy. Odbywały się konkursy wiedzy o historii, kulturze i geografii Łemkowszczyzny. Młodzi ludzie dzięki konkursom stykali się z tradycją swych ojców. Dzięki temu, że program „Watr Łemkowskich" jest różnorodny zaspokaja potrzeby różnorodnych grup jej uczestników. Stwarza możliwość rozmowy w ojczystym języku. Młodzi uświadamiają sobie i doceniają swą odrębność.
Watra jest świętem, które proponuje oryginalną, autentyczną formułę. Zbudowana jest wokół jądra tradycyjnej kultury łemkowskiej. Podczas rytuałów związanych z obchodami święta udział biorą zespoły pieśni i tańca, chóry i orkiestry oraz grupy rockowe i folkowe. Rola i znaczenie „Watry" wykracza poza kultywowanie tradycyjnego dziedzictwa. Imprezie towarzyszy m.in. spartakiada łemkowska, kiermasz wydawnictw, prezentacja ginących rzemiosł i zawodów, wystawy oraz małe formy teatralne.
,,Seniorzy z tradycją” – historia nekropolii wojennych w Gminie Sękowa
Kluby Seniora prężnie działające na trenie Gminy Sękowa, zrzeszają coraz większą liczbę mieszkańców. Do ich podstawowej aktywności należy organizacja spotkań również tych okolicznościowych, wykładów, imprez czy wycieczek krajoznawczych.
Do takiego spotkania, a właściwie wykładu historycznego doszło w dniu 18 lipca 2019 r. w Świetlicy Wiejskiej w Męcinie Wielkiej. Prelekcja zorganizowana została w ramach projektu „Seniorzy z tradycją”, który jest współfinansowany przez Wojewodę Małopolskiego, a wdraża go w życie Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Sękowej. Projekt został przygotowany w związku z 100 rocznicą odzyskania przez Polskę Niepodległości.
Wykład dotyczący lokalnej historii, którego głównym tematem była prezentacja cmentarzy wojennych rozsianych po Gminie Sękowa, poprowadzony został przez Pana Aleksandra Gucwę – pasjonata lokalnej historii, długoletniego nauczyciela szkół w Gminie Sękowa. Zebrana publiczność z Klubu Seniora w Męcinie Wielkiej, została zapoznana z architektonicznym wymiarem wojennych nekropolii, dodatkowo prowadzący wykład Replicas exactas relojes niezwykle szeroko omówił historię powstania 23 nekropoli, które zlokalizowane są na terenie Gminy Sękowa. Wszystkie cmentarze wojenne były pokazane na zdjęciach archiwalnych oraz współczesnych a także przedstawiony został film z cmentarza wojennego nr 82 w Męcinie Wielkiej.
75. rocznica zrzutów alianckich dla Armii Krajowej w Słopnicach Górnych.
W niedzielę 14 lipca 2019 roku Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznych 1. Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej wraz z Gminą Słopnice i Stowarzyszeniem Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP w Krakowie, a także przy wsparciu Oddziału IPN w Krakowie, zorganizowało rekonstrukcję historyczną w 75. rocznicę zrzutów alianckich dla Armii Krajowej w Słopnicach Górnych na Dzielcu na placówce zrzutowej ,,Sójka 401" To właśnie w tym miejscu 75 lat temu w nocy z 9 na 10 lipca 1944 r. alianci dokonali zrzutu broni, umundurowania i lekarstw na placówkę zrzutową "Sójka 401" dla żołnierzy Obwodu AK Limanowa oraz Oddziału Partyzanckiego "Wilk".
To już piata edycja pikniku historycznego nawiązującego do wydarzeń z okresu II wojny światowej.
Otwarcia i zakonczenia rekonstrukcji dokonał wójt Gminy Słopnice Adam Sołtys
Podczas obchodów prezentowane były oryginalne wyposażenie, broń i umundurowanie żołnierzy 1. PSP AK, natomiast Instytut Pamięci Narodowej na swoim stoisku zapraszał do wzięcia udziału w historycznych grach edukacyjnych. Można było również zapoznać się z pracami artystycznymi o tematyce lotniczej.
Najważniejszym elementem obchodów był przelot dwóch samolotów, które pojawiły się nad Dzielcem koło godz. 13:00, tym razem nie było dla dzieci zrzucających słodyczy w postaci cukierków z powodu deszczu i niekorzystnych warunków atmosferycznych, ale organizatorzy zadbali o najmłodszych i z ziemi sposobem ręcznym rozrzucali. Tuż po odlocie samolotów, rekonstruktorzy przynieśli ukryty, metalowy zasobnik zrzutowy wraz ze spadochronem prezentując jego zawartość. Najmłodsi mogli zapoznać się replikami mundurów oraz broni pochodzącymi z II wojny światowej jakie były zrzucone 75 lata temu na Dzielcu.
Ppłk. Stefan Glądys ze SSLW RP w Krakowie, wspólnie z żoną Halinką prowadzili konkurs dla młodzieży na temat "Powroty Cichociemnych". Konkurs cieszył się dużym zainteresowaniem oraz sporymi wiadomościami młodzieży, zwłaszcza, że w konkursie wszyscy wygrywali.
Na zakończenie rekonstrukcji Prezes Stowarzyszenia Seniorów Lotnictwa Wojskowego RP w Krakowie płk pilot Stanisław Wojdyła wręczył pamiątkowe certyfikaty i dyplomy z podziękowaniem za organizację tej pięknej rekonstrukcji. W uroczystości udział wzięli członkowie SSLW RP grupa gorlicka Aleksander Gucwa, Kazimierz Sacha i Dariusz Duran.
Podczas uroczystości złożono kwiaty i oddano hołd wszystkim tym, którzy walczyli i zginęli za Ojczyznę.
Od Autora
Urządzone na terenie okupowanej Polski zrzutowiska przyjmujące zaopatrzenie i cichociemnych skoczków z samolotów alianckich miały nadane „ptasie” pseudonimy operacyjne. Stąd nazwy „Wilga” ( na gorczańskich Polankach nad Szczawą ) i „Sójka” (w rejonie Mogielicy w Słopnicach ) dla placówek zrzutowych I Pułku Strzelców Podhalańskich AK. Były to jedyne zrzutowiska w polskich górach.
Loty nad dalekie zaplecze wroga były trudne i niebezpieczne, każdy udany zrzut był dużym sukcesem; o ile na placówce „Wilga” nastąpiło to kilkanaście (?) razy, to odległa jedynie o kilka kilometrów „Sójka” przyjęła zrzut tylko raz w nocy z 9/10 lipca 1944 roku.
,,MUZYKA ZAKLĘTA W DREWNIE" w cerkwi greckokatolickiej w Owczarach
Już od 13 lat w scenerii Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce odbywa się niezwykły Festiwal.
Małopolska Organizacja Turystyczna była organizatorem Festiwalu z cyklu ,,Muzyka Zaklęta w Drewnie” Koncert odbył się 14 lipca 2019 r. o godz. 17.00 w zabytkowej cerkwi greckokatolickiej p.w. Opieki Bogarodzicy (UNESCO) w Owczarach. Jej wnętrze nie tylko było wypełnione po brzegi koneserami muzyki klasycznej, ale wypełniło się dźwiękami gitary za sprawą jednej z najbardziej utalentowanych młodych polskich gitarzystek klasycznych - Wiktorii Szubelak, która wystąpiła z koncertem edukacyjnym „CHOPINspired”.
Sceneria XVII wiecznej świątyni wpisanej na listę światowego dziedzictwa UNESCO nastraja do tego by zasłuchać się w pięknej muzyce i wspaniałym instrumencie, a nade wszystko by ukoić zmysły poprzez kontakt z niezwykłą artystką.
Wiktoria Szubelak jest jedną z najbardziej utalentowanych młodych polskich gitarzystek klasycznych. Debiutowała w wieku szesnastu lat w polskiej edycji Konkursu Euro wizji dla Młodych Muzyków, występując w Studio Koncertowym im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie z Polską Orkiestrą Radiową pod dyrekcją Wojciecha Rajskiego.
Artystka koncertowała w Europie oraz w Ameryce Południowej. Wystąpiła z orkiestrą Filharmonii Sudeckiej, Filharmonii Zielonogórskiej, Filharmonii Rzeszowskiej, Polskiej Filharmonii „Sinfonia Baltica", Filharmonii Kaliskiej oraz Orkiestrą Teatro Regional del Maule w Chile. Występowała m.in. na Festiwalach w Urugwaju, Chile, Limie, Boliwii, we Francji oraz w Irlandii Północnej.
CHOPINspired, to projekt wyjątkowy pokazujący olbrzymi wpływ muzyki Fryderyka Chopina zarówno na kompozytorów polskich (nie ukrywających swej głębokiej fascynacji muzyką ludową oraz dorobkiem chopinowskim, takich jak Karol Szymanowski, czy Aleksander Tansman), jak i zagranicznych (w tym z tak dalekich kręgów kulturowych, jak Ameryka Południowa. W projekcie znalazły się również kompozycje samego Fryderyka Chopina, a całość okraszona jest opowieścią o samym kompozytorze, utworach i inspiracjach, które towarzyszyły kompozytorom podczas tworzenia.
***
Cerkiew parafialną greckokatolicką Opieki Bogarodzicy w Owczarach zbudowano w 1653 r. Cerkiew wielokrotnie była odnawiana, a ostatni gruntowny remont miał miejsce w latach 80. XX w. Przywrócono wtedy gontowe pokrycie ścian i dachów namiotowych, a całość działań konserwatorskich została wyróżniona międzynarodową nagrodą organizacji Europa Nostra. Wnętrze pokrywa polichromia z 1938 r. Na kompletne wyposażenie cerkiewne składają się: barokowy ikonostas z XVIII w., w nawie dwa barokowe ołtarze boczne – po stronie północnej z ikoną Matki Boskiej z Dzieciątkiem (XIX w.), po południowej z dużą ikoną Św. Mikołaja (pocz. XVIII w.). Obiekt w 2013r. został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego i Naturalnego UNESCO. Więcej informacji znajdziesz tu - kliknij
